Ο Γάλλος πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας Ζαν Ζενέ γεννήθηκε το 1910. Λίγους μηνες αργότερα εγκαταλείφθηκε απο τη μητέρα του και ανέλαβαν να τον αναθρεψουν 2 χωρικοί. Απο μικρή ηλικία εδειξε σημάδια μικροπαραβατικής συμπεριφοράς και απο τα 15 του μπαινοβγαίνει σε αναμορφωτήρια και αποτελεί “αντικείμενο μελέτης” για τους σωφρονιστικούς ψυχιατρους. Στο προσωπό του συγκεντρώθηκαν όλα εκείνα τα στοιχεία που ανατριχιάζουν ακόμη και σήμερα τον συντηρητικό αστό. Κλέφτης, ομοφυλόφιλος, φυλακόβιος, περιθωριακός, αλήτης… Εκανε ενα σύντομο “πέρασμα” κι απ’το στρατό αλλα γρηγορα κατάλαβε οτι δεν χωράει ούτε εκει, ετσι λιποτακτεί και περιπλανιέται απένταρος στην Ευρωπη και την Αμερική.
Για την εμπειρία του στο στρατό είπε αργότερα “κατατάχτηκα στον στρατό για πέντε χρόνια έτσι ώστε να πάρω το ποσόν της κατάταξης. Υστερα από μερικές ημέρες λιποτάκτησα παίρνοντας μαζί μου βαλίτσες που ανήκαν σε μαύρους αξιωματικούς”…
Μεσα σε 7 μόλις χρόνια (1937-1944) πέρασε απο 13 δίκες για κλοπές και το 1942 γραφει μεσα στη φυλακή τα πρώτα του βιβλία, “καταδικασμένος σε θάνατο” και “Η παναγια των λουλουδιών” ενω ενα χρόνο αργότερα γραφει πάλι μεσα στο κελί του το “θαυμα του ρόδου”. Οι δεσμοφύλακες βρήκαν τα χειρόγραφά του, τα έσκισαν, εκείνος έκατσε και τα ξαναέγραψε, σαν να γνώριζε πως αυτά τα γραπτά θα αλλάξουν άρδην τη ζωή του.
Την ίδια χρονιά συναντάει τυχαία τους Ζαν Τιρλέ και Ρολάν Λάουντενμπαχ οι οποίοι θα τον συστήσουν στον Ζαν Κοκτώ. Ο τελευταίος ανέλαβε να εκδόσει την “Παναγια των λουλουδιών” και να τον υπερασπιστεί στις δίκες που περνάει. Εκτός απο τον Κοκτώ, η προσωπικότητα και το ταλέντο του Ζενε γοήτευσαν και τον Σαρτρ ο οποίος πρωτοστάτησε το 1947 στις προσπάθειες που έγιναν απο πολλούς Γάλλους διανοούμενους για να γλιτώσει ο Ζενε τη θανατική ποινή. Ειχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ μάλιστα που λίγα χρονια αργότερα έγραψε μια βιογραφία του Ζενέ με τίτλο “Άγιος Ζενέ: Κωμωδός ή μάρτυρας” η οποία και κυκλοφόρησε το 1952.
Απ’το 1942 εως το 1948 ο Ζενέ έγραψε αρκετά ακόμη έργα ( “Επιταφιες σπονδες”, “Ο καυγατζης της Βρεστης”, “Το ημερολόγιο ενος κλέφτη”) ενω το 1949 ολοκλήρωσε το κορυφαίο κατα πολλούς έργο του, “Οι Δούλες”. Θεματικός άξονας των έργων του είναι οι εμπειρίες του απ’τις φυλακές, περιπέτειες απο την περιπλάνηση του στον Γαλλικό υπόκοσμο, η γοητεια των παρανόμων και η άρνηση για καθε τι που πρεσβεύει αυτη η κοινωνία που κατα τη γνώμη του τον απέρριψε και τον οδήγησε στο περιθώριο. Μετα απο αυτό το δημιουργικό “κρεσέντο” ακολούθησε μια άγονη περίοδος, ήταν εκείνα τα χρονια που ο Ζενέ εκανε μια στροφή 180 μοιρών και απο περιθωριακός φυλακόβιος που ζει στην ανέχεια μετατρέπεται σε εναν συγχρονο ωραιοπαθή δανδή. Κυκλοφορεί “στα μεγαλα σαλόνια” ντυμένος με πανακριβα ρουχα και συναναστρεφεται την αφρόκρεμα της πνευματικής ζωής της Γαλλίας. Θα περάσουν αρκετα χρόνια για να ξαναγραψει, αλλα στο διάστημα αυτό δεν έχασε ούτε στο ελάχιστο το εμπρηστικό και αιχμηρό του ύφος. Εργα όπως οι “Νεγροι”, το “Παραβαν” και το “Μπαλκόνι” θα τον φερουν και πάλι στο προσκήνιο.
Σταθμό στη ζωή του Ζενε αποτέλεσε η γνωριμία του με τον 20χρονο Αμπντάλα Μπεντάγκα, τον μουσουλμάνο ακροβατη εραστή του, στον οποίο θα αφοσιωθεί ψυχή τε και σώματι. Θα στηρίξει την καριέρα του και θα τον προωθήσει μεσω των γνωριμιών του αλλα ο ερωτας τους δεν θα εχει αίσιο τελος… μετα απο εναν τραυματισμό του Μπεντάνγκα ο Ζενέ θα τον εγκαταλείψει και εκείνος θα αυτοκτονήσει. Συντετριμμένος ο Ζενέ θα γραψει το εκπληκτικό εργο “ο σχοινοβατης” και ανακοινωνει οτι είναι και το τελευταίο του. Φυσικα δεν θα μπορούσε ούτε και εκείνος να προβλέψει τις διαδρομές που θα ακολουθησει η πολυτάραχη ζωή του τα επόμενα χρόνια.
Κατα τη διαρκεια της δεκαετίας του ’60 πολιτικοποιείται έντονα και υπερασπίζεται με ζήλο τους Μαυρους Πάνθηρες, το ριζοσπαστικό κίνημα των αφροαμερικανων που δρουσε την περίοδο εκείνη στις ΗΠΑ. Θα “στρατευτει” (αν και ο ιδιος το αρνείται) στο πλάι του Φουκό και θα καυτηριασει με ιδιαίτερα επιθετικό και προκλητικό ύφος τον υποκριτικό ηθικισμό της Γαλλικής κοινωνίας, την ομοφοβία, τον ρατσισμό, την καταστολή,την αστυνομική βια, τη φτωχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό… Την ίδια περίοδο τραβαει την προσοχή του ο αγωνας των Παλαιστινιων εναντιον του κρατους του Ισραήλ. Ταξιδευει ως την Ιορδανία και ζει απο κοντα την καθημερινότητα των μαχητων φενταγίν ενω μια δεκαετία αργότερα θα βρεθεί και πάλι στο πλάι των Παλαιστινιων, αυτη τη φορά για να τους υποστηρίξει κατα τις επιδρομες των Χριστιανών Λιβανέζων στους καταυλισμούς Παλαιστινίων προσφύγων.
Η αλλαγή αυτη εξέπληξε πολλούς αφου στο παρελθόν δεν είχε δείξει τέτοιες… “τασεις”. Αντιθετως πολλά απο τα πρώτα του γραπτά τον κατετασαν στους… φασίστες, αφου σε αυτά εκδηλωσε αρκετές φορές το θαυμασμό του για τα SS και το γενικότερο πρότυπο του “ισχυρου, ρωμαλέου ναζί”. Οι περισσότεροι βιογραφοι του Ζενε πάντως εξηγούν τη σταση του αυτη ανατρεχοντας στα βιώματά που είχε στις φυλακες και τη θητεία του στο περιθωριο. Υιοθετωντας μια ακραία αντικοινωνική στάση ετρεφε ιδιαίτερο θαυμασμό για την εικόνα των ισχυρων και δυνατών ανδρών, που επιβάλλουν το λόγο και τη θελησή τους με αποφασιστικότητα αλλα και βία. Τον γοητεύει το “κακό” και καθετι που ταράζει τη φιλήσυχη ζωή των καθωσπρέπει αστων… θαύμζε τους ναζί με τον ίδιο τρόπο που θαύμαζε τους παρανομους, τους κλέφτες και τους δολοφόνους που γνωρισε στη φυλακή… για τον Ζενέ είναι όλοι τους εκδικητές που εχθρευονται την κοινωνία που τον ταλαιπωρούσε και τον αρνιόταν σε όλη του τη ζωή…
Ο Ζαν Ζενέ πέθανε την άνοιξη του ’86 νικημένος απ’τον καρκινο… Μετα το θάνατο του κυκλοφόρησε το τελευταίο του έργο “Captif Amoureux” (Αιχμάλωτος του έρωτα)που περιγραφει τις εμπειρίες του στο πλάι των Παλαιστινιων μετα τη σφαγή της Σατίλα. Η πολυτάραχη ζωή του και τα προκλητικά γραπτά του, του εδωσαν επάξια τον τίτλο του “μαυρου πρίγκηπα της λογοτεχνίας”.
-xtremyst-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου